Gijs's Posts

Drie dagen geleden had ik het over Thanatos. Thanatos heeft een niet onbelangrijke neef, te weten Morpheus, de zoon van zijn broer Hypnos, de Griekse god van de slaap. Morf betekent vorm, denk aan amorf (zonder vorm) en is de Griekse god van de droom. Eigenlijk deelt hij die eer met drie broers, maar daar hij uitgegroeid is tot dé god van de droom, omdat hij alleen de meest gewaardeerde dromen creëerde van helden en koningen in de menselijke slaap in de oudheid. Daarom heb ik het verder alleen over Morpheus.

Morpheus woont in een donker grot, hoe kan het ook anders en schenkt geestverruimende dromen. Niet voor niets is er een medicijn naar hem vernoemt met die (bij)werking, namelijk morfine. Geestverruimende dromen, ook wel lucide dromen genoemd, zijn dromen waarin je je bewust wordt in je droom dat je droomt. Een synoniem van lucide is scherpzinnig en dat is precies de staat waar Frederik van Eeden naar verwees, de heldere staat waarin je je dan bevindt. Frederik van Eeden was een Nederlandse psychiater en schrijver rond de voorlaatste eeuwwisseling, die onder andere ‘De kleine Johannes’ heeft geschreven, een prachtig sprookje van 160 pagina’s waarin de elf Windekind Johannes rondleidt als in een droom. Het boek heeft, net als een droom, meerdere lagen. Naast het sprookje,  dat wordt gepresenteerd als een werkelijkheid voor Johannes, is er het verhaal over de levensfasen van de mens en de zoektocht naar geluk. Een boek Morpheus waardig lijkt mij en te vergelijken met een lucide droom.

Er zijn mensen die van zichzelf lucide dromers zijn, maar lucide dromen kun je ook leren. Je hebt er geen uitwendige hallucinogene stoffen voor nodig. Een bekend advies is het volgende:  je let overdag goed op of je wel of niet droomt, anders gezegd: vraag je af of de situatie waarin je verkeert klopt. Bewust leven dus eigenlijk. Verder kijk je vaak naar een klok. Hou een droomdagboek bij en denk voor het in slaap vallen ’s avonds na over waar je over wilt dromen. Toegegeven het vergt enige training, energie en doorzettingsvermogen.  Verder gaat het in de droom ook niet vanzelf. Wanneer je in een lucide droom bent moet je je voor de volle honderd procent ergens op concentreren. Wat is dan het voordeel van helder dromen?

Wanneer Morpheus je avond aan avond bezoekt en je helder droomt zul je een groter bewustzijn ervaren in de realiteit om je heen wanneer je wakker bent. Je wordt scherper, rustiger, opmerkzamer en meer aanwezig. Meer bewust dus. De kleine dingen gaan je veel meer opvallen en daar kun je dan weer van genieten, wat het leven alleen maar mooier maakt. Overigens is het vergrote bewustzijn tijdens de droom te meten door wetenschappers net als bij Mindfulness en meditatie. Er is een hevige activiteit in de prefrontale cortex, waar ook kleine veranderingen gaan plaatsvinden én de prefrontale cortex is ook de plek waar de sensatie geluk schijnt te zetelen.  Dromen zijn bedrog heeft ooit een Nederlander gezongen, ik waag dat te betwijfelen.

Read more

Tijd houdt iedereen bezig, letterlijk en figuurlijk. Er zijn rockbands die er nummers, een heel album aan wijden of het in de naam van hun band verwerkt hebben. Er zijn vele boeken en theorieën over geschreven en de meeste mensen komen naar eigen zeggen tijd te kort. “Time is of the essence” zeggen de Engelstaligen wanneer ze vinden dat iets direct moet gebeuren. Gisteren ben ik met iemand die ik ken een genootschap begonnen om over tijd te kunnen praten, TIJDgenoot.

In mijn blogs begin ik er eens in de zoveel tijd over, maar tijd bestaat niet.  Althans niet de alledaagse tijd, die van de kerkklok, of de klok op het treinstation. Het is een afspraak tussen eerst steden geweest en later tussen landen en continenten, begonnen om treinen op een afgesproken tijd te kunnen laten rijden. Tijd, t in de natuurkunde, de tijdsvariabele die Isaac Newton nodig achtte om processen te kunnen beschrijven is overbodig. Je kunt andere grootheden gebruiken, zoals het meten van de hoogte van een boom of de lengte van een verhaal, de kleur van de bladeren van de bomen, maar waar het om gaat is dat alles verandert. Tijd als een continuüm is een illusie. Wat er is, is verandering.  Alles is onderhevig aan veranderingen, of je het nu leuk vindt of niet. Er zijn gebeurtenissen. En die volgen elkaar niet op in een vaste tijdlijn. De gebeurtenissen volgen elkaar op, maar niet lineair, maar sprongsgewijs, zoals in de kwantummechanica. Gebeurtenissen vinden plaats ten opzichte van elkaar, er is geen vast standpunt zoals ik schreef in mijn blog over de Relativiteitstheorie van Albert Einstein. Het gaat om de relaties tussen de variabelen, de gebeurtenissen. Evolutie vindt niet plaats in de tijd. Dingen veranderen ten opzichte van elkaar.

Het advies luidt vaak, leef in het heden, vergeet het verleden en heb geen zorgen voor de dag van morgen. Alleen, er is eigenlijk geen heden. Het heden is een beleving van iets dat er niet is. Het universum waarin wij ons bevinden vindt zichzelf ieder moment opnieuw uit. Er is een nauwsluitende opeenvolging van universums met ieder hun eigen verleden en toekomst op de horizontale as van de grafiek en wij bevinden ons op de verticale as en ervaren het punt waarop we ons bevinden als zouden wij in de tijd zijn. Er is een oscillatie, een golfbeweging van plus naar min en weer terug van beneden naar boven en wij bevinden ons halverwege zo is de idee van weer anderen. Het punt is dat er geen vast tijd is of vast punt van waarneming en dat niks vast ligt.

Denk weer aan de film ‘Groundhog Day’ en de hoofdpersoon die iedere dag opnieuw beleeft als dezelfde dag tot hij het doorkrijgt en heel langzaam kleine aanpassingen aanbrengt in die dag om zijn leven leuker te maken. Misschien goed hier eens over na te denken voordat  je weer eens gehaast door de stad fietst of over de snelweg scheurt omdat je geen tijd te verliezen hebt, omdat je te laat bent. Voor je het weet is je tijd op en heb je tijd verdaan met dingen die er niet toe doen.

Read more

Thanatos, de zoon van Nyx en Erebos, tweelingbroer van Hypnos (slaap), is een figuur uit de Griekse, vooral Spartaanse mythen. Zijnde de personificatie van de dood is hij nooit erg populair geweest daar hij ook in de Oudheid slecht aangeschreven staat en gehaat wordt door de goden van het Griekse Pantheon, de berg Olympus. Hij moet in de god van de onderwereld, Hades, zijn meerdere en voor hem onovertrefbare concurrent erkennen. Zijn moeder Nyx, de oer-godin van de nacht daarentegen had zelfs het diepe respect van de oppergod van de Griekse mythologie, Zeus. Ook zij wordt echter niet echt vereerd in de vele tempels van het oude Griekenland. De vader van Thanatos was volgens sommigen, Erebos, net als Nyx geboren uit Chaos. In ieder geval kreeg Nyx in haar eentje een flink nageslacht, waaronder: de schuld, het naderend onheil, de dromen, de wraak (Nemesis), de misleiding, de vriendschap en de ouderdom. En dus Thanatos. Dat is niet niets.

Chaos is het Niets, dat waar de eerste goden uit voorkomen. Chaos is een bodemloze leegte waarin alles onuitputtelijk valt, in alle richtingen. Thanatos, de dood is dus zijn kleinkind. Wat kunnen we verder nog over de  dood, in het bijzonder Thanatos vertellen? Het woord euthanasie stamt er vanaf, net als bijvoorbeeld Thanatofobie, een angst voor de dood, vooral om te sterven en een angst voor onderwerpen die daaraan gerelateerd zijn. De dood wordt door zeer velen gezien als het totale einde, een niet te ervaren niets. Een fobie wil zoveel zeggen als de angst niet reëel is en het dagelijks leven van degene die er onder gebukt gaat zeer sterk beïnvloedt. Zo erg dat er paniek ontstaat wanneer iemand op een kerkhof is in verband met een begrafenis bijvoorbeeld. Het tegenovergestelde kan ook.

Je hebt ook mensen die naar de dood  verlangen en het als verlossing zien van hun lijden. Om eeuwig in diepe slaap te verkeren. Dit kan dan euthanasie zijn bij vreselijk fysiek lijden om iets te noemen. Sigmund Freud wordt vaak in verband gebracht met de term doodswens. Wanneer je het woord doodswens intypt in je browser krijg je direct een telefoonnummer te zien om te bellen om erover te kunnen praten met iemand. Veel links daaronder gaan over depressie en jarenlang verlangen naar een einde. Er is een onderscheid tussen een passieve en een actieve doodswens, wat kan leiden tot een terugkerende doodswens ook wel suïcidaliteit. Voor het geval je dit herkent even het telefoonnummer dat je kan bellen: 0800-0113.

Bij Freud is de doodsdrift of thanatos een streven naar een spanningsloze toestand. Het is ook een deel van wat het onbewuste aanstuurt, naast de levensdrift, eros, de primaire drang tot zelfbehoud en behoud van de soort. Het verlangen onze behoeften te bevredigen, wat niet altijd lukt. Uiteindelijk, in het extreme, is dit de oorzaak van thanatos. De beide driften zijn onderdeel van wat Freud het Es noemt, dat tegengesteld is aan het geweten, ook wel Über-ich gedoopt door Freud. Naast thanatos en eros is er het libido, dat zijn leerling en latere tegenhanger Carl Gustaf Jung veel ruimer opvat als zijnde allesomvattende levensenergie met een tendens naar zowel destructieve als scheppende driften en een al dan niet bewust of onbewust streven naar individuatie wat neerkomt op zelfontplooiing in de ruimste zin van het woord. Kiezen voor de volheid van het leven.

Read more

Meestal slapen we goed, maar soms slapen we slecht zoals we dat dan noemen. Dan zijn er slaapcursussen die de helpende hand bieden. Slapen kun je dus blijkbaar ook leren. De een slaapt zodra hij of zij haar bed ‘raakt’ en wordt na acht uur herboren wakker, de ander ligt uren wakker, het zij omdat hij of zij niet in slaap kan komen of niet doorslaapt. Tijdens de diepe slaap hebben we dan de als bekend mag worden verondersteld zijnde REM slaap. Wat is slaap en waarom slapen we?

Tijdens de slaap zijn we in een fase van inactiveit en is ons bewustzijn verandert ten opzichte van het bewustzijn dat we tijdens het waken ervaren. De bedoeling is dat het lichaam uitrust, inclusief de hersenen, waarvan delen het waak-slaap ritme regelen. Dit gebeurt in de hersenstam en de hypothalamus bij mens en dier. Het bewustzijn lijkt volledig afwezig, maar is dat niet, het is wel in een andere staat terechtgekomen. Ik kom op beide terug, maar eerst iets anders. Het slaappatroon dat zich afspeelt in vierentwintig uur is niet voor iedereen gelijk.

Hoeveel slaap men nodig heeft wisselt per persoon en per leeftijdsfase. Meestal hoor je van de professionals in het veld, zoals de huisarts, andere therapeuten, je trainer in de sportschool, maar ook je ouders, dat je acht uur moet slapen per dag. Dat is niet helemaal zo. Acht uur slaap is het gemiddelde aantal uren slaap dat een volwassen mens nodig heeft, of in ieder geval zo ongeveer. Jongeren hebben meer slaap nodig dan volwassenen en ouderen juist minder. De meeste mensen hebben zeven tot negen uur slaap nodig, maar er zijn mensen die slechts vier uur slaap nodig hebben om goed te kunnen functioneren gedurende de dag. In de regel functioneren we overdag en slapen we ’s nachts, maar uitzonderingen in dat ritme zijn er zeker. Sommige mensen werken, deels, ’s nachts en weer anderen draaien het ritme omdat ze dat prettiger vinden, om voor hun plausibele redenen. De maatschappij gaat er echter vanuit dat we ’s nachts onze slaap halen. Criterium is steeds: kun je functioneren met het aantal uren slaap dat je neemt, ben je uitgerust. Zo niet dan heb je te weinig of juist teveel geslapen.

De hersenen spelen hier een belangrijke rol. Slaap is eigenlijk de afwezigheid van activiteit in twee gebieden in, vooral het achterste gedeelte van, de pons, in de hersenstam. De pons is de brug, de verbinding tussen de grote en de kleine hersenen en is onderdeel van het centrale zenuwstelsel. Het achterste gedeelte van de pons regelt de slaap, de ademhaling en smaak. Er zijn drie kernen in de hersenstam die de drie neurotransmitters reguleren die we kennen van de momenten dat we wakker zijn. De bekendste twee zij noradrenaline, een hormoon dat vaak verwart wordt met adrenaline, en serotonine, het bekende zogenoemde gelukshormoon.  De ze houden ons wakker. De bovengenoemde inactiveit doet ons dus in slaap vallen. Tijdens onze slaap verandert ons bewustzijn.

Overdag zorgt ons bewustzijn dat we in contact staan met de wereld om ons heen, in de nacht richt het zich (nog) meer naar binnen. Overdag verwerkt het bewustzijn zintuiglijke prikkels van de omgeving, mensen en voorwerpen en reflecteert op de gedachten, emoties en behoeften van de persoon. Wanneer we slapen zijn we als het ware tijdelijk verlamt en komen we bij diepe slaap in de zogenoemde REM slaap terecht. We dromen dan en kunnen onze spieren die we overdag aanspannen om ons te verplaatsen niet bewegen. REM staat voor ‘Rapid Eye Movement’ omdat er ontdekt is dat onze ogen snel bewegen tijdens het dromen. Er is dan een net zo grote hersenactiviteit als tijdens het waken. De pons, zie hierboven, is dan niet langer verantwoordelijk voor de gezichtszintuigen. De hersenen proberen met alle kracht een samenhang in de chaotische beeldenstroom van de droom te creëren, een verhaal. Dromen zijn goed voor het verwerken van wat er overdag allemaal op ons afkomt en dragen bij aan de verwerking van indrukken maar ook problemen.

Het moge duidelijk zij uit deze summiere beschrijving van slapen dat slapen zeer noodzakelijk is. Wanneer je niet goed slaapt heeft dit vervelende gevolgen voor je functioneren wanneer je overdag waakt en waakzaam moet zijn. Langdurig tekort aan slaap leidt tot uitputting.

Read more

We zien altijd licht. Zonder licht zouden we niets waarnemen en zonder licht zou ik niet kunnen fotograferen. Licht heeft dus bestaansrecht. Zonder licht geen waarneembare materie, al zou die er wel zijn. Sommige van ons zien het licht zoals dat heet, en soms zien we het licht niet of gunnen we een ander het licht in de ogen niet. Licht is dus heel belangrijk. Wat is licht?

Wanneer van kleine deeltjes, de atomen, bij genoeg verhitting de buitenste elektronen op een hoger energieniveau terechtkomen dan het normale niveau en daarna de elektronen terugkeren naar dat lagere energieniveau, wordt de vrijgekomen energie in de vorm van fotonen uitgezonden. De hoeveelheid energie van het foton bepaalt dan de frequentie en daardoor de golflengte en dus de kleur van het licht. Daarover later meer. In een vacuüm, het ons bekende luchtledige zonder materie, reist licht met de snelheid 299 792 458 meter per seconde. Einstein stelt in zijn speciale relativiteitstheorie dat de lichtsnelheid niet afhankelijk is van de bewegingstoestand van de waarnemer ten opzichte van de lichtbron. Verder is in water, lucht, en glas is die snelheid lager.  Die verhouding tussen de snelheid van het licht in een vacuüm en een medium als bijvoorbeeld lucht of glas heet de brekingsindex. Kennis van de brekingsindex is van belang bij het fotograferen van objecten om de reflecties te kunnen inschatten. Een glanzend glazen oppervlakte reflecteert licht anders richting de camera lens dan een zwarte stoffen achtergronddoek. In de praktijk maakt het uit waar de waarnemer of in dit geval de camera zich bevindt ten opzichte van het te fotograferen object in verband met onder welke hoek de reflecties de lens bereiken.

Dat licht van kleur kan verschillen is meestal duidelijker te zien op een lcd scherm van een digitale camera of op een foto genomen met een camera dan met het blote oog. Ons brein zet de waargenomen lichtprikkels om in een soort van wit licht dat een constante lijkt, oppervlakkig gezien. Eigenlijk corrigeert ons brein de waarnemingen van de lichtgevoelige staafjes en kegeltjes in onze oogbol. Met een camera zie je direct dat het licht van gloeilampen warmer is dan dat van tl buizen of het licht buitenshuis, vooral in de schaduw waar het licht blauwer lijkt. Dit komt omdat de camera ook wit licht ‘zoekt’. Meestal lukt dit maar niet altijd. Wanneer de ingebouwde software van de camera de kleurtemperatuur van een lamp meet terwijl de zogenaamde witbalans op daglicht staat, dat van nature een blauwere temperatuur heeft, dan gaat het mis. De foto krijgt dan een goudgele gloed.

Onderzoek heeft uitgewezen dat het brein van blinde mensen ook licht kan waarnemen. Dit gebeurt, onbewust, via fotoreceptoren en niet via de kegeltjes en staafjes in het netvlies. Dit wordt verklaard aan de hand van een defaultnetwerk dat ook actief is wanneer wij niet actief zijn. Er blijft daardoor een kleine hoeveelheid energie aanwezig voor het in de gaten houden van de omgeving. Ongeveer zoals de geringe, maar wel aanwezige, alertheid wanneer je slaapt, zo stel ik mij voor. Licht stimuleert ook onze alertheid in meer of mindere mate dus.

Zou dit kunnen verklaren voor een deel dat wij denken licht te zien wanneer wij in een verhoogde staat van bewustzijn verkeren? Enig zoeken op internet met deze vraag in het hoofd levert veel op over bewustzijn en chakra’s, maar geen antwoord op mijn vraag. Het blijft tot nu schijnbaar een mysterie hoe wij lichtgelovigen licht kunnen ervaren dat niet van de een zichtbare lichtbron, maar een geestelijke bron komt, zoals dat al millennia het geval is.

Read more

Het dal is een laagte tussen twee of meerdere bergen of hoger gelegen delen. Een dal kan een soort van oase zijn of een duistere mistige laagvlakte. Meestal wordt het ervaren als het laatste. Daar ga ik het hier over hebben. Door een dal gaan is vaak een metafoor voor een moeilijke periode doorstaan. Dit kan zijn emotioneel of mentaal, in je gevoelsleven of in je denken. Je voelt je somber, terneergeslagen of zelfs depressief. Of je loopt vast in je dromen en ideeën en komt er niet of moeilijk uit.

Psalm 23:4, verreweg de meest bekende psalm, veel gereciteerd op uitvaarten, vat het als volgt samen: “Zelfs al ga ik door een dal van diepe duisternis, ik vrees geen kwaad, want Gij zijt bij mij; uw stok en uw staf, die vertroosten mij.” Valt opvalt hier zijn de stok en de staf. De staf en de stok zijn symbolen van autoriteit, macht en waardigheid. Denk aan koningen en bijvoorbeeld herders die een kudde hoeden. In ruime zin zijn stokken en staven ook van vegetatieve oorsprong (denk aan takken) en als zodanig symbolen van de immanente kracht van de natuur. Je zou bovenstaande zin dus kunnen interpreteren als: al heb ik het moeilijk op mijn weg – door het dal – ik ben niet bang dat het verkeerd afloopt en heb hoop dat ik uit het dal zal komen door de natuur met zijn eeuwige, steeds weer herstellende cyclus als uitgangspunt. Denk hierbij aan bijvoorbeeld de vier jaargetijden.

In die zin is door een dal gaan iets nieuws leren en jezelf ontwikkelen, zodat je er beter uitkomt dan je de fase inging. Het afdalen kan op zich al stress of angst geven. Naar beneden gaan is mogelijk enger dan omhoog klimmen. Het afdalen op de fiets van een steile helling kan hard gaan en zeker wanneer er dan ook nog onoverzichtelijke bochten zijn, kan dit de nodige stress opleveren. Het klimmen in de pedalen is dan weer een stuk zwaarder, maar minder beangstigend. Een ander metafoor van het afdalen in een dal is die voor de afdaling in je onbewuste. Ook dit is niet zonder gevaar, al helemaal niet voor de daarin ongeoefende persoon. Er bestaat zelfs het gevaar dat je overspoelt raakt door de, tot dan toe, onbekende inhouden van dat onbewuste. Een geloof in een steunende, helpende kracht kan dan van onmisbare betekenis zijn. Dit hoeft niet de God uit het Oude Testament te zijn. Het kan van alles zijn. Van een professional of vriend(in) in je omgeving, een waardering voor natuurkrachten of een goed boek.

Door een dal gaan kan een hachelijke onderneming zijn voor een enkeling, maar ook een uitdaging met als resultaat een wijze les. Een leuke bezigheid wordt het alleen voor het geoefende individu, die min of meer weet wat hij doet. Uiteindelijk word je dan een geoefende wandelaar voor wie de weg interessanter is dan de uiteindelijke bestemming.

Read more

Een roepende in de woestijn, je kunt er inmiddels waarschijnlijk een oase in diezelfde woestijn mee vullen. Het bekendste voorbeeld is natuurlijk dat van Johannes de Doper, een profeet. De bijbel komt in dit verband met de uitspraak: “ Ik ben de stem van een die roept in de woestijn: Maak de weg van de Heere recht, zoals Jesaja, de profeet, gesproken heeft”. Jesaja (40:3) zegt het als volgt: ”Een stem des roepende in de woestijn: Bereidt den weg des Heeren; maakt recht in de wildernis een baan voor onze God!”. Alsof er een weg is in de woestijn, denk ik dan. Of toch? Het lijkt alsof iedere geloofsheld eerst in de wildernis, oftewel de woestijn, heeft doorgebracht. Andere zeer bekende profeten en geestelijke leiders waren in dit beperkte verband bijvoorbeeld Jezus en Mozes.

Een roepende in de woestijn is iemand naar wie niet geluisterd wordt door de mensen of waar die mensen niet naar willen luisteren. De weg in de woestijn is dan de spirituele ontwikkeling die zo’n wegbereider heeft te gaan voordat hij anderen op zijn pad kan laten volgen. Jezus en Mozes zijn daar heel groot in geworden. Maar ook Boeddha en Lao Tze zijn geen onbekenden op deze plek. Mozes heeft een heel volk geleid en opgevoed in de woestijn, de ideeën van Jezus zijn uitgegroeid tot een wereldreligie van flinke omvang met een flinke vinger in de pap in de westerse wereld. Of dit ooit de bedoeling is geweest, van die zoon van een ambachtsman, valt zeer te betwijfelen.

Iedere persoon die verlicht is weet ervan, goede volgelingen zijn moeilijk te vinden. Het is duidelijk dat iemand die verlicht is, wil schijnen in kleine of grotere kring en dat doet door zijn kennis samen te vatten in woorden en misschien een leer. Daar gaat het al fout. Woorden zijn woorden, ze hebben veel kracht maar het blijven gesproken geformuleerde ideeën. Verlicht zijn heeft ook te maken met voelen, voelen dat iets is, dat iets klopt, een aanname van een verlicht idee om het idee zelf, dat volledig uitkristalliseert in jou. Het kan soms als een echt licht worden ervaren in de persoon of er omheen. Maar draag dat maar eens over. De meeste mensen begrijpen het niet of willen het niet begrijpen, wat hetzelfde is al willen horen.

Ideeën omtrent een weg roepen vaak weerstand op. Er zijn allerlei onoverzienbare consequenties en er komen allerlei, al dan niet moeilijke verantwoordelijkheden bij kijken. Ook vallen er vaak heilige huisjes om, of ze worden zelfs totaal omgeblazen. Bovendien, ik schreef het zojuist al: woorden zijn woorden. Woorden kunnen totaal verkeerd begrepen of uitgelegd worden. Dit kan komen door gebrek aan kennis of inzicht, doordat iets totaal buiten je perceptie of beleving ligt. Een andere mogelijkheid is dat dit met slechte bedoelingen gebeurt om macht, geld of andere voordelen, bijvoorbeeld het bevredigen van seksuele verlangens, te vergaren. In wezen is iedere religie, sekte, school of cult een aftreksel van een in wezen diepzinnige beleving van de ultieme waarheid.

Verlichte mensen zien die waarheid maar blijven vaak roepende in de woestijn. Het recht maken van de weg heeft voor hen zelf veel betekenis en veel duidelijk of minder duidelijke consequenties en geeft hen hopelijk een beter leven, maar of dat voor de mensen om hen heen die hun woorden moeten aanhoren ook geldt blijft een grote vraag.

Read more

Deze theorie van Albert Einstein, waarvan het eerste deel in 1905 door hem werd gepubliceerd, gaat er vanuit dat alles in beweging is ten opzichte van elkaar. Deze versie laat de zwaartekracht buiten beschouwing. Dit is de speciale relativiteitstheorie. Zijn tweede, de algemene relativiteitstheorie, is ook geldig wanneer de zwaartekracht mee wordt genomen. Ik ga je dit laten ervaren aan de hand van voorbeelden.

Lang dacht men dat de aarde een vast punt was op vier enorme zuilen en dat de zon uit een zee omhoog kwam in het oosten en weer onderging in die zee aan het einde van die dag. Anderen dachten dat de aarde plat was en dat het water van de zeeën aan het einde ervan in kosmische oceaan terechtkwam terwijl de zon om de aarde draaide. Inmiddels weten we dat de aarde beweegt, zij draait om haar as en dat de aarde om de zon draait, zoals de maan om de aarde. De maan draait net als de aarde om haar eigen as én om de aarde. De zon op haart beurt beweegt zich met zeer de grote snelheid van ongeveer 300.000 kilometer per seconde door het universum. Over bewegen gesproken! De snelheid waarmee de aarde om de zon draait is 107.200 kilometer per uur. Doordat de afstanden in het heelal zo groot zijn doet het licht er met een snelheid van 299 792 458 meter per seconde een tijdje over de aarde te bereiken. De zon staat ongeveer 150 miljoen kilometer van de aarde. Het licht van de zon doet er 500 seconden, dus acht minuten en twintig seconden over om de aarde te bereiken. Wij zien de zon dus iets meer dan acht minuten later. Ons melkwegstelsel is slechts een van de vele sterrenstelsels die er zijn en die alle in beweging zijn.

Toen Isaac Newton in 1666 zijn appel zag vallen uit de boom en tot zijn theorie over de zwaartekracht kwam, bedacht hij zich ook  dat de maan door die zelfde zwaartekracht om de aarde blijft draaien. Alles in het universum draait ten opzichte van iets anders ten gevolge van zwaartekracht. Terwijl die appel viel en een beweging omlaag maakte draaide, de aarde om zijn as en om de zon.

Wanneer ik met een ander persoon, naast elkaar fietsend, wegfiets uit mijn straat lijkt het of wij beide stilstaan. Vanuit mijn gezichtspunt gezien en vanuit dat van de ander hebben we beide de zelfde beleving die je tegengesteld zou kunnen noemen, daar we beide denken te zien dat de ander stilstaat, of langzamer gaat dan wijzelf terwijl wij in beweging zijn. Naast het feit dat wij beide een vooruitgaande beweging maken, bewegen onze benen en draait de aarde, waardoor wij er niet afvallen terwijl we fietsen. Ook is de ander voor mij de persoon van een fractie van een milliseconde geleden, door de afstand tussen ons beide.

Met relativiteit wordt dus eigenlijk bedoeld dat natuurkundige wetten nooit afhankelijk kunnen zijn van de snelheid waarmee de waarnemer zich voortbeweegt; het enige dat je kunt meten, is de relatieve snelheid tussen het ene object en het andere. De waarnemer ben ik dan bijvoorbeeld fietsend door de stad. Een waarnemer is echter niet één dimensionaal, maar een stelsel van een x, y én een z- as in drie loodrecht op elkaar staande richtingen.  dat op elke denkbeeldig punt een waarneming kan verrichten. Er lijkt geen tijd te zijn. De actie is volledig in het nu lijkt het omdat de afstanden te klein zijn vergeleken met de lichtsnelheid.

De illusie is dus het idee dat jij of de aarde een vast punt zijn, waar iets omheen of langs beweegt. Wanneer ik het idee heb dat ik mij voortbeweeg staat de andere fietser stil in mijn beleving, wanneer ik echter zie dat de ander beweegt ten opzichte van de straat en de huizen erlangs, dan lijkt of ik stil sta. Ik hoop de relativiteitstheorie iets verduidelijkt te hebben.

Read more

Van de week bladerde ik door de Dikke Van Dale, het woordenboek van de Nederlandse taal op zoek naar de betekenis van een woord, toen mijn oog viel op het woord ‘hart’, of liever gezegd de drie kolommen uitleg die er bij staan. Op anderhalve pagina worden de zestien betekenissen, verdeeld over drie hoofdgroepen, beschreven. Een mooi moment om zelf eens aandacht te besteden aan het hart in deze blog lijkt mij. Ik ga hier in op 1. Het hart als orgaan, 11. Het hart als zetel van de liefde en 12. Het hart als zetel van verlangen, om de indeling van de Van Dale aan te houden.

“Het hart (Lat. ‘cor’, Gr. ’kardia’), holle spier in de borst van mensen en hogere dieren, die met de bloedvaten in verbinding staat en het uitgangspunt is van de bloedsomloop, die door de pulserende beweging ervan gaande wordt gehouden.”

Dat is één benadering. Wat mij opvalt zijn de woorden ‘hol’, ‘verbinding’ en ‘beweging’. Als zetel van de liefde zal ik het hart niet snel hol noemen, maar het woord verbinding en het woord beweging roept wel allerlei associaties bij mij op. Het hart is vaak gevuld met gevoelens, of emoties wanneer deze sterker zijn, zo lijkt het. Biologisch gezien is het een fysiologische reactie in de hersenen. Het woord verbinding leidt mijns inziens naar het idee van relatie, iets waartoe we de vaardigheden hebben, die we ook kunnen toeschrijven aan het hart. Ik kom daar verderop op terug. Het hart is altijd in beweging, we noemen dat verlangen (betekenis 12).

In ‘Godhead’ schrijven Joe Griffin en Ivan Tyrrell dat huns inziens het hart werkt volgens pattern-matching. Volgens hen is liefde, daar heb ik het nu over, het gevolg van onvoorwaardelijke acceptatie van pattern-matching. Wanneer je echt van iemand houdt doe je dat onvoorwaardelijk, met heel je hart, je accepteert de ander zoals hij of zij is. Dat is tenminste hoe het voor mij werkt. Je irriteert je misschien af en toe (in wezen verlangen), maar je kijkt naar alle mogelijke verbindingen die je hebt met die persoon vanuit het gezichtspunt dat je weet wat de grenzen zijn van die liefde. Je ziet wanneer het goed is, de overeenkomsten duidelijker dan de tegenstellingen. Wanneer je de theorie van pattern-matching doortrekt, betekent dit dat de ultieme liefde de pattern-matching, de ‘Ik ben’ – staat, is, het je bewust zijn van het universum. Het open staan voor de rijkdom van het universum, de totale pattern of het universum. “Ik was een verborgen schat, en wilde bekend zijn, zo Ik schiep een schepping, maakte Mij bekend tot hen, en zij herkende Mij”. Zoals de idee God her en der beschreven wordt. ‘Ik ben’ of zelfbewustzijn ontstaat wanneer en er geen pattern-matching plaatsvindt, in ‘Godhead’. Het ontstaat door onzekerheid, bijvoorbeeld wanneer jouw liefde door de ander niet gezien of geaccepteerd wordt. Iets dat je dacht dat zou gebeuren, gebeurt niet, het verlangen wordt niet vervuld. Dit kan een langdurig onprettig gevoel opleveren of een plotselinge emotionele crisis.

Kort samengevat blijkt uit deze bescheiden blog dat het hart en de werking die we eraan toeschrijven bijna net zo wonderlijk zijn als de werking van onze hersenen.

Read more

Vandaag is het Blue Monday, ook wel bekend als de meest deprimerende dag van het jaar. De maandag van de laatste volle week van de maand januari. Dit naar aanleiding van een formule die de Britse psycholoog Cliff Arnall in 2005 bedacht. Het zou gaan om een formule die wetenschappelijk verantwoord is:

[W = (D-d] x TQ

___________________

M x Na

W staat in deze formule voor het weer, D voor de schulden, d voor het maandelijkse salaris, T voor hoelang geleden het kerst was, Q staat voor hoe goed men nog de goede voornemens volhoudt, M voor het motivatieniveau en Na voor het gevoel om actie te ondernemen. In normale gesprekstaal betekent dit dat deze dag donker en vaak somber is, zoals deze Blue Monday en dat maandag voor veel mensen de eerste werkdag van de week is, telt ook mee. Dat de hoogte van de schulden en salaris voor veel mensen belangrijk is, moge duidelijk zijn. Dat de kerstvakantie voorbij is, en de eerstvolgende vakantie nog als ver weg wordt ervaren is vaak ook al geen pré. Onder de streep zien we dan het vermogen of het ontbreken daarvan om de goede voornemens uit te voeren en de motivatie daartoe. Het is volgens mij mogelijk dat naar gelang variabelen in de formule anders zijn of worden ervaren de intensiteit van de gevoelens van treurigheid, neerslachtigheid en weemoedigheid of zelfs depressie erger of minder erg zijn. De academische wereld heeft zo zijn bedenkingen bij de formule. Zo zou de eenheid ‘tijd’ ontbreken in de formule. Ook zou de formule tegen betaling ontworpen zijn in opdracht van een reisbureau. Het fenomeen Blue Monday blijkt echter wel te leven. Het is overigens niet te vertalen in het Nederlands. In het Nederlands betekent een blauwe maandag iets anders, namelijk iets dat je ooit kort in het verleden hebt gedaan, zoals bijvoorbeeld hardlopen als goed voornemen op 1 januari maar daarna nooit meer. 

Zelf vind ik Blue Monday ook wel een inspiratiebron. Een aantal jaren geleden heb ik op het Centraal Station in Amsterdam een foto gemaakt van de dak constructie met het tweede perron eronder zonder mensen erop. Het geheel heb ik in Photoshop negatief gemaakt en daarna turquoise  gekleurd. Het geeft een koud winters en neerslachtig beeld. En nu dus een blog over Blue Monday op maandag morgen. De kleur turquoise brengt mij bij de kleur blauw. Een kleur die naar het schijnt door veel mensen als koud, afstandelijk en niet vrolijk stemmend wordt ervaren.

Wat kan je doen op Blue Monday? Je kunt in bed blijven liggen of je er op een andere manier aan overgeven, wanneer je je dat kan veroorloven. Per slot van rekening is het slechts één dag op een totaal 365 dagen. Of je kunt er iets moois van maken. Zet je gevoelens en ideeën bij deze dag om in een stuk tekst, een foto of een tekening en kijk hoe je je daarna voelt.

Read more
NL - EN