De wijsheid met liefde, de liefde met wijsheid.
Water en vuur
Kunnen water en vuur samen bestaan? Wat te denken van stoom, het ultieme samenwerken en samengaan van water en vuur?
Liefde
Als man – de liefde van vrouwen is voor zover deze afwijkt van zo’n ander kaliber, dat ik deze hier graag buiten beschouwing laat – heb je nog steeds meerdere keuzes in de westerse wereld, om de liefde die je hebt te richten op verschillende doelen. Daarbij leert de ervaring dat het liefhebben van meerdere voorwerpen of onderwerpen al gauw tot onoverbrugbare spanningen leidt. Enerzijds omdat passies vaak een enorme hoeveelheid tijd, energie en concentratie vragen. Anderzijds omdat het object of voorwerp van de liefde meestal geen genoegen neemt met een gedeelde , laat staan tweede plaats.
Wat zijn dan die keuzes? Laten we volledigheidshalve beginnen met de meest superficiële zoals geld, carrière en bezittingen om het bezitten. Een man kan echter ook gegrepen worden door een interesse wat dan soms uitmondt in passie voor kunst, wetenschap, muziek of sport. Dit leidt vaak al als vanzelf tot een wat monomane instelling. Echter, een man kan ook totaal in beslag worden genomen door de liefde voor een vrouw of tot God. Hierin blijken zich ook weer verschillende mogelijkheden voor te doen. Ik zou hier niet direct willen spreken van keuzes, al wordt het dat uiteindelijk wel wanneer de onderhavige liefde zich nestelt in het hart of brein van de man in kwestie.
Een man zijn liefde voor een vrouw of man kan seksueel ingegeven zijn, of een andere uiterlijke reden bezitten. Hij kan dan zelfs besluiten zich voorgoed of zo lang mogelijk aan die ene vrouw te binden in een huwelijk. Deze liefde is er een die we werelds zouden kunnen noemen. Op internet zag ik een definitie van hoofse liefde die dit als kenmerk omschreef. De hoofse liefde is mijn inziens een heel andere en wel een liefde die hier vooral bekend is uit de middeleeuwen en toen ook zijn hoogtijdagen leek te beleven.
De hoofse liefde van een man is mijns inziens de liefde tot een vrouw – ik ben nog nooit hoofse liefde van man tot man tegengekomen, of het moet de Griekse eros zijn – ontdaan van de meer aardse belevingen. Het was de liefde van een ridder voor een, vaak getrouwde jonkvrouw. Het object van de liefde is bij voorkeur om een of meerdere reden enigszins of totaal onbereikbaar. Het, noodzakelijkerwijze soms, afzien van de seksuele component van de liefde, of in ieder geval de coïtus brengt een verhoogde, gekanaliseerde en gesublimeerde libido met zich mee die uiteindelijk alle niveaus waarop deze liefde zich afspeelt penetreert en of assimileert. Deze liefde kent natuurlijk vele conventies , maar wat toch wel het meest opvalt is de hoegenaamd onbaatzuchtigheid ervan, al vermoed ik dat ook daar grenzen aan zitten. Deze liefde komt vooral tot ons, gewone stervelingen, in een schier onuitputtelijke hoeveelheid poëzie, door vele eeuwen heen. Bekende dichters zijn natuurlijk William Shakespeare en sir Philip Sydney, maar eer zijn er teveel om op te noemen. Bekend zijn natuurlijk de verhalen over Tristan en Isolde, Romeo en Julia en Lancelot en Guinevere. Dichten is natuurlijk dé kunstzinnige uiting van passie door liefde. Zie ook bijvoorbeeld het Hooglied van Salomo en de Psalmen van Koning David.
De liefde tot God en Zijn liefde lijken zich meestal op een heel ander niveau af te spelen. Het is een liefde die net als alle andere vormen wereldwijd verbreid is, al zal menigeen daar anders over denken, omdat zijn of haar God de enige is en niet gedeeld kan worden met een volk of religie met een andere naam. Anderzijds is de gedachte dat God niet bestaat alom tegenwoordig. De liefde tot God is enerzijds de profane, die van de gemeente of kudde en anderzijds de sacrale van priesters en de vele andere hoedanigheden van ingewijden. Bekend voorbeeld van alles opofferende liefde tot God is natuurlijk de Bijbelvertelling van Johannes de Doper en zijn devotie, wat ook liefde is, tot Jezus. Deze liefde gaat eveneens met grote offers gepaard, al is het offer hier waar het om draait en niet het gevolg van de liefde zoals bij bijvoorbeeld hoofse liefde. Het offer dat Jezus bracht is een voorbeeld tot waar ultieme liefde toe kan leiden. Om reden van beknoptheid wil ik het hier even bij laten., maar ik hoop hier op terug te komen.
De Groep
Een groep wordt omschreven als een verzameling van twee of meer personen die met elkaar omgaan omdat zij zichzelf of een deel van zichzelf in elkaar herkennen of omdat zij een gemeenschappelijk doel nastreven. Niet onbelangrijk is de idee of het gevoel bij de groep te horen en door haar geaccepteerd te worden. De groep als geheel heeft een identiteit in haar perceptie en in de perceptie van de anderen buiten de groep.
Deel hebben aan een groep wordt door de groep zelf, maar ook in het algemeen gezien als het hoogste goed. Het opereren met als oogmerk het gemeenschappelijke doel en samen gaan voor dat doel en daarvoor offers brengen wordt gezien als karakter vormend.
Een voetbal team is misschien een mooi voorbeeld. Een team wordt wel omschreven als de hechte samenwerking van een geheel waarbinnen de kwaliteiten van de, in dit geval individuele spelers, gewaardeerd worden voor wat ze zijn, als nut voor het grotere geheel en het streven van de groep, het team. Wat samenvalt met zoveel mogelijk wedstrijden winnen en zo hoog mogelijk in de competitie waarin men speelt eindigen, in ieder geval wanneer er sprake is van betaald voetbal.
In onze collectieve maatschappij is het individu ondergeschikt aan het belang van de staat, kerk, vereniging of het bedrijf waarbinnen men zich, onverhoopt soms, mag bevinden. Voor andersdenkenden is niet of nauwelijks plek. Een eigen standpunt innemen of visie ontwikkelen wordt al gauw als bedreigend voor het collectief ervaren en moet toch eigenlijk wel de kop in worden gedrukt. Goedschiks of kwaadschiks. Ook binnen een vriendkring zie je deze dynamiek.
Een werkelijk authentieke persoonlijke individuele ontwikkeling is een zich losscheuren van de omgeving of het web waarin men zich bevindt. Het is een strijd die nooit gestreden lijkt en een eenzame weg, wanneer men zich niet bevindt in een groep gelijkgestemde individuen.
Veel mensen in deze tijd hebben een aangeboren gen lijkt het wel voor saamhorigheid en het ondergeschikt maken van de eigen belangen, de individuele ontwikkeling in dit geval, en zijn bereidt zich vergaande te conformeren aan de heersende mores. In ieder geval tot de bom een keer barst. Soms blijkt het genoeg te zijn en maakt iemand of een groep zich los van het grotere geheel, wat kan leiden tot kafkaiaanse situaties met soms ernstige, bedreigende, situaties. Niet in de laatste plaats voor de opstandeling(en).
Het ideaal van de groep, de vrijheid van allen of in ieder geval het grotere of hogere algemeen belang kan dus ook als zeer benauwend, onvrij en beperkend worden ervaren. Het grotere goed ligt echter voor sommige, zo niet velen, toch in het nastreven van persoonlijke idealen, al dan niet binnen of buiten het geheel van conventies of door anderen overeengekomen afspraken. Het lijkt of het ideaal van de groep langzaam afbrokkelt of dat de Inclusiviteit van groepen steeds beperkter wordt.
Verlangen
Verlangen dan, is in mijn geval nog al eens óf de wortel van hebzucht óf de spruit ervan en leidt bedroevend vaak tot frustraties en uiteindelijk woede. Ik bedoel dit niet in het licht van de dualistische morele gespletenheid van het westerse denken, maar als ervaringsfeit. Ik ken zowel materialistische verlangens als geestelijke/spirituele verlangens. Het zijn verborgenheden die lokken.
Het is het ervaren dat er iets ontbreekt. Een gedachte, een object, een idee of voorwerp wordt ineens ontzettend belangrijk en mag en kan niet gemist worden. Ik moet en zal het hebben en het liefst direct. De wens moet vervuld worden of deze nu binnen het bereik ligt of niet, maakt niet uit. Het lijkt wel of er een bewustzijnsvernauwing plaats vindt, alsof ik blind word voor al het andere dat er wel is. Niets is meer belangrijker dan het object, de persoon of de idee waar het verlangen naar uit gaat. Zelfs het gevoel speelt een rol. Was ik eerst nog blij en of tevreden, met het nieuwe inzicht is dat alras verdwenen.
Er zijn verschillende verlangens. Zo zijn er seksuele, materiële, spirituele en religieuze verlangens bijvoorbeeld. Komen zij allemaal uit dezelfde bron, hetzelfde (on)genoegen voort of is er verschil tussen bijvoorbeeld spirituele en materiële behoeften? Ik kan mij voorstellen dat spirituele verlangens van de ziel komen en seksuele verlangens meer lichamelijk gebonden zijn. Dat hevig verlangen naar die vrouw of man die je een keer bent tegengekomen meer een verlangen van het hart is. Waar komen materiële verlangens dan vandaan? Dat nieuwe jasje, die, misschien wel tweedehands schoenen die er zo ontzetten cool uit zien of juist heel lekker zouden kunnen zitten, waar komt dat schijnbare gemis dan vandaan? Een theorie die ik vandaag hoorde is dat het de zoektocht terug naar de moederschoot is, naar een gevoel van geborgenheid.
Volgens de Oostenrijkse psychiater Sigmund Freud, geboren voor 1900, zijn alle verlangens terug te voeren zijn op een levens drift of een doodsdrift. Carl Gustaf Jung, korte tijd zijn leerling, dacht dat er vier universele verlangens zijn, die gekoppeld aan de verschillende archetypes die de structuur uitmaken van het collectief onbewuste resulteren in verschillende types met hetzelfde verlangen, maar ieder met een eigen invulling.
Zo zijn er de zoekers naar het paradijs, naar het ultieme goede en perfecte leven. De wijze bijvoorbeeld denkt dat deze staat te bereiken is door op kennis te reflecteren en via logos een hoger zelf te vinden, of juist, zoals Alan watts betoogt, de weg van de Tao te gaan, jezelf te vinden en te worden. De rebel is een ander soort wereldverbeteraar, hij of zij gelooft in een vorm van strijd, revolutie, het omver gooien van heilige huisjes. Hij of zij schopt zichzelf als het ware vooruit achter zijn of haar verlangen aan. Dit in tegenstelling tot wat de gewone man wordt genoemd. Zijn motto is bekend: doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. De groep is het hoogste goed, dat is waar hij of zij bij wil horen. De kunstenaar zoekt zijn heil in het scheppen om een idee van controle te krijgen.
Is dat het dan? Is verlangen dan niet meer dan een vorm van controle krijgen over iets dat er (nog) niet is? Is de vervulling van de wens en het tijdelijke gevoel van geluk dat erbij hoort dan (slechts) de idee van controle hebben? Alleen, denk ik dan, wat blijft er over nadat controle een feit is? Juist er komt een nieuw verlangen! Control is dan een verlangen! De zo hoog in het vaandel staande tevredenheid van vooral de iets oudere generaties, zo lijkt het tenminste, is ook iets tijdelijks. Blijkbaar is er een andere motor die er voor zorgt dat we blijven verlangen naar nieuwe, ander horizonten.
Pancreas
Laten we dit woord eens opsplitsen. Het valt duidelijk uiteen in de woorden pan en creas. Pan vertaald vanuit het Latijn betekent alles of alles omvattend en creas vertaald vanuit het Latijn als creëren. De woorden los van elkaar gebruikt betekenen vanuit het Latijn vertaalt: maak een pannetje. Maar het meest bekend is Pan waarschijnlijk uit de Griekse en Latijnse mythen over hem, zie mijn eerder blog over Pan. Hier echter kunnen we pancreas met enige goede wil lezen als ‘alles creëren’.
Wanneer ik een stap verder ga in mijn analogisch denken of zo je wilt analogisch creëren, kom ik uit bij Prometheus. Ik zal uitleggen hoe ik die stap genomen heb. Prometheus steelt het vuur, de creatie van de Goden van de Olympus van diezelfde Goden om het aan de mensen te geven. In sommige oude Griekse mythen is Prometheus zelfs de schepper van de eerste mensen. Hij creëerde de mens uit klei.
Het stelen van vuur van de Goden is naar mijn idee hetzelfde als creëren, iets maken vanuit het niets. Vuur ontstond vroeger uit het op elkaar slaan van kiezelstenen, wat een vonk gaf waarmee personen die daarin bedreven waren vuur konden maken. Vuur is het licht van de ziel van de mens, de universele vonk ons al dan niet gegeven door God, of omgekeerd, het vuur in de mens ís zijn ziel. Maar er is nog iets.
Als straf voor zijn daad zorgen de Goden bij monde van Zeus dat Prometheus vastgeketend wordt aan een berg in de Kaukasus alwaar de adelaar Ethon zijn lever uit het lichaam van Prometheus komt pikken en die dan vervolgens opeet. In de nacht groeit de lever weer aan, waarna de adelaar in de ochtend terugkomt om de lever opnieuw uit te pikken en op te eten. Dit gaat door totdat Herakles als een van zijn twaalf werken, met goedkeuring van Zeus, de adelaar dood en de als eeuwig bedoeld straf eindigt. Is het een heel grote stap om de lever te vervangen door de alvleesklier, een gelijksoortig orgaan?
Pancreatitis of alvleesklier ontsteking (vuur) kan ontstaan door onder andere overmatig alcoholgebruik (het vuurwater). Deze ontsteking kan zich herhalen wat kan leiden tot chronische alvleesklier ontsteking. Ook kan het in sommige gevallen leiden tot pacreascarcinoom. Een deel van de alvleesklier wordt dan soms operatief verwijderd. De levensverwachting daarbij moet niet al te hoog worden ingeschat. De idee van alles creëren wordt dan helaas een afnemen van en uiteindelijk doven van het vuur.
Concupiscentia en superbia
Volgens kerkvader, theoloog en filosoof Sint Augustinus zijn de twee verderfelijke zondes concupiscentia en superbia de grootste hindernissen voor de mens om waardig te zijn in de ogen van God en om zalig te worden. Concupiscentia het zondige verlangen naar welke vorm van seks dan ook en superbia oftwel hubris, de zonde van hoogmoed. De ware christen moet leren kuis en ootmoedig te zijn. Concupiscentia komt later bij Freud terug als seksuele begeerte en bij Adler als het verlangen naar macht, de machtswil. Wat is het toch dat we ons juist tot die twee in een slecht daglicht staande verlangens aangetrokken voelen?
Volgens Carl Jung wordt de ene mens gekenschetst door een infantiel op zoek zijn naar lust en directe bevrediging van driften, zonder zich te bekommeren om hun sociale rol in de maatschappij. De andere soortgenoot wordt echter gedreven door gevoelens van minderwaardigheid en tot het omzetten van deze in een niets ontziende drang te top te bereiken in het maatschappelijke veld. Deze hooghartigheid ook wel machtsfantasieën kenmerken zich door een lange termijn oogmerk. Een combinatie van de twee binnen een persoonlijkheid komt volgens Carl Jung veel minder voor. Beide zijn voer voor psychologen en kerkvaders door de vele eeuwen heen. Ook in de mythes van het oude Griekenland lijkt alles te draaien om deze twee. Menige sterveling of halfgod wordt gestraft voor een van beide vergrijpen. Denk aan Pan wat betreft zijn niet aflatende begeerte voor de nimfen in het bos, in het bijzonder Syrinx en Icarus die te hoog langs de zon vloog met zijn wassen vleugels.
De trend zet zich door heden ten dage op zowel het materiele als het immateriële vlak. Je hoeft maar vijf minuten op sociale media rond te hangen op internet om te zien wat ik bedoel. Maar is het erg? Is het verwerpelijk? Dat hangt toch heel veel af van het standpunt van waaruit je kijkt, je insteek. Uiteraard valt het waarschijnlijk het meest te billijken vanuit het gezichtspunt van de zondaar, al zijn er, denk aan Augustinus zelf, genoeg zondaars die het heel moeilijk hebben met hunkeringen. Anders wordt het vanuit het tegenoverliggende standpunt, van bovenaf gezien als je wilt. Vanuit de spiritueel geïnspireerde wijze is het iets dat de weg naar verlichting bemoeilijkt. De botsing tussen het individu en zijn omgeving wordt op grotere hoogte sterker gevoeld, blijkbaar. De lagere persoonlijke voorkeuren wegen niet op tegen de hogere levensbeschouwelijke ideeën zo lijkt het.
Het lijkt mij duidelijk dat je energie, aandacht, moed en wat dies meer zij slechts een keer tegelijk kan inzetten. Het is moeilijk zo niet onmogelijk twee meesters te dienen zegt men wel. Ik kan mij voorstellen dat het een het ander in de weg kan staan, maar de keuze is aan een ieder voor zich natuurlijk. Zolang je er maar niemand mee kwetst of pijn doet. Het klinkt misschien heel stichtelijk, deze blog, maar denk er eens over na.
Het dwazen goud.
Het dwazen goud blijkt echt te bestaan. Een andere naam voor pyriet of ijzerkies is klatergoud. Pyriet is een mineraal en bekend onder de scheikundige naam ijzerdisulfide. Dit zijn kristallen in de vorm van een kubus. Pyriet heeft een goudachtige glans maar is niet veel waard. Pyriet is afgeleid van het oude Griekse woord ‘pyr’, oftewel vuur. Wanneer je pyriet tegen vuursteen of ijzer slaat geeft het vonken. Pyriet lijkt eigenlijk nauwelijks op goud, het is hard met scherpe randjes in plaats van zacht en rond. De goudglans verandert wanneer het glansvlak kantelt. Het is een opvallende maar waardeloze investering. Maar in de oudheid was het handig om vuur te maken en dat is veel waard.
Echt goud daarentegen is ook heel veel waard, althans voor wie in haar waarde gelooft. Voor mij heeft het zero waarde en ik zal er ook geen cent aan uitgeven. Net als papiergeld dat op zichzelf ook niets waard is hebben we als mensen afgesproken dat het veel waard is. Het is goud dat blinkt. Het is een verwachting , een belofte.
Verwachtingen zijn gebaseerd op oude overtuigingen en houden een zekere teleurstelling in, gevolgd door het verrast zijn. Emotioneel worden we heen en weer geslingerd tussen verwachtingen en teleurstellingen en het is toch iedere keer weer een verrassing wanneer verwachtingen niet bewaarheid worden. We schijnen het nooit te leren. Dat is de waarheid. Wensen zijn het gevolg van een discrepantie tussen de realiteit van het wakker zijn en die van het dromen. Het bewust van de aard van de verbeelding zijn of er door mee gesleept worden. Natuurlijk is het al een oud gebruik de rafelranden van de verbeelding op te zoeken om tot een begrip te komen van wat er meer is in dit of een ander leven. Imaginatie van wat kan zijn is een sterk hulpmiddel om tot de waarheid te komen. Die waarheid waar ik het wel vaker over heb, niet het goud der dwazen. Helaas leidt zulk een gebruik van de REM staat nogal eens tot aan psychose grenzende ervaringen. Dwazen goud dus.
Het doel van de spirituele zoektocht is dan ook niet zozeer de reis en bewustwording van het beloofde licht, maar meer zoals Carl Jung dat formuleert een bewust worden van de eigen schaduw en de collectieve schaduw. Een tot inzicht komen vanuit de duisternis. Een misschien minder aanlokkende idee, ook hier met het verlangen, en de inherente terugkerende teleurstellingen, om je meer bewust te worden van wat er is en te groeien in, onbaatzuchtige, eeuwige liefde. We moeten tot wijsheid komen in onszelf voordat we de verbeelding op waarde kunnen leren schatten. Dat lijkt mij het ware goed, het ware goud.
Sapíenta
Sapíenta is een term bedacht door Augustinus en betekent wijsheid. Wijsheid komt met de jaren en ontstaat door levenservaring en de veronderstelling is dat het ook komt doordat het ouder wordende brein langzamer gaat werken en dat er daardoor meer tijd wordt genomen om tot een beslissing te komen. Dat eerste gaat voor mij ook op, maar dat laatste zeker niet. Dat kan verklaren waarom ik nog nauwelijks sporen van weloverwogen wijsheid ten toon spreid in het dagelijks leven.
Mijn brein werkt nog steeds als een tierelier. Nu heb ik onlangs te horen gekregen uit welingelichte kringen dat ik hoogbegaafd ben en mij, zoals uit eerder blogs mag blijken, in het autisme spectrum bevind. Dit schijnt elkaar te versterken. Ik vind mijzelf niet buitengewoon slim of intelligent, maar schijn dat dus wel te zijn. Het is maar welk referentiekader je aanlegt.
Helaas is dat in mijn jeugd niet goed onderkent en werd ik toen gezien als een lastig, onhandelbaar kind dat niet kon meekomen op school. Nu heb ik een bijna onverholen afkeer van autoriteit en kan ik het slecht verdragen wanneer mensen zich nu juist daarop laten voorstaan, zoals sommige leraren op de lagere en middelbare school , die bovendien geen blijk gaven van, zeg maar, bovengemiddelde intelligentie. Het fenomeen wordt Oppositioneel-opstandige gedragsstoornis genoemd. Het is dus een probleem. Een stoornis in het gedrag. Maar van wiens gedrag? Wat is er irritanter dan domme mensen die zich een air van autoriteit aanmeten? Of ga ik te snel?
Die snelheid waarmee mijn hersenen werken is wel een dingetje. Meestal zie ik al aankomen wat er gaat gebeuren, niet omdat ik helderziend ben, maar omdat ik goed en snel kan deduceren en de verwachtingen al doorgerekend heb, zeg maar. Deduceren, zoals Sherlock Holmes doet rond de vorige eeuwwisseling in de boeken van schrijver en arts Sir Arthur Conan Doyle, die zelf een autist was. Deductie is een methode van overdenken, vooral gebruikelijk in de filosofie en in de logica, waarbij een gevolgtrekking wordt gemaakt uit het algemene naar het bijzondere. Met andere woorden: deductief redeneren is een onderzoeksmethode, waarbij je op basis van een generalisatie naar specifieke gevallen zoekt. Met behulp van deductief onderzoek toets je theorieën. Maar je kunt dit natuurlijk ook op dagelijkse voorvallen toepassen. Laatst deed ik een IQ test en scoorde in deductief redeneren zeer hoog. Daarentegen scoor ik zeer laag in test die voornamelijk op rekenen zijn gebaseerd. Ik vind rekenen lastig en ook niet echt interessant. Een voorbeeld van deductie is: alle zoogdieren hebben een hoofd, de mens is een zoogdier. Het is een afleiding kort gezegd.
Even terug naar wijsheid. Deduceren is een trucje en heeft dus niets met wijsheid te maken. Om tot wijsheid te komen heb je ook inductie en abductie nodig. Inductie houdt op bij de redenering en voegt niets toe aan een theorie, het is een constatering. Inductie wil zeggen het tegenovergestelde, namelijk door de details te bestuderen komen tot een algemene waarheid, een generalisatie. Dit klinkt al creatiever. Je kunt beide combineren en komen tot een meer empirische benadering van een probleem of vraagstelling. Abductie is het zwakkere broertje van de twee voorgaande. Het leidt tot een mogelijke verklaring. Alle zoogdieren hebben een hoofd, de mens is een dier. Waar, maar niet heel specifiek. De drie samen geven de mogelijkheid iets intelligent te benaderen vanuit meerdere invalshoeken. Dit wordt ook wel je inleven in iets of iemand genoemd, wat naast dat het tot de nodige ervaring leidt, gezien wordt als een vorm van wijsheid.
Tijdloos
Tijd houdt iedereen bezig, letterlijk en figuurlijk. Er zijn rockbands die er nummers, een heel album aan wijden of het in de naam van hun band verwerkt hebben. Er zijn vele boeken en theorieën over geschreven en de meeste mensen komen naar eigen zeggen tijd te kort. “Time is of the essence” zeggen de Engelstaligen wanneer ze vinden dat iets direct moet gebeuren. Gisteren ben ik met iemand die ik ken een genootschap begonnen om over tijd te kunnen praten, TIJDgenoot.
In mijn blogs begin ik er eens in de zoveel tijd over, maar tijd bestaat niet. Althans niet de alledaagse tijd, die van de kerkklok, of de klok op het treinstation. Het is een afspraak tussen eerst steden geweest en later tussen landen en continenten, begonnen om treinen op een afgesproken tijd te kunnen laten rijden. Tijd, t in de natuurkunde, de tijdsvariabele die Isaac Newton nodig achtte om processen te kunnen beschrijven is overbodig. Je kunt andere grootheden gebruiken, zoals het meten van de hoogte van een boom of de lengte van een verhaal, de kleur van de bladeren van de bomen, maar waar het om gaat is dat alles verandert. Tijd als een continuüm is een illusie. Wat er is, is verandering. Alles is onderhevig aan veranderingen, of je het nu leuk vindt of niet. Er zijn gebeurtenissen. En die volgen elkaar niet op in een vaste tijdlijn. De gebeurtenissen volgen elkaar op, maar niet lineair, maar sprongsgewijs, zoals in de kwantummechanica. Gebeurtenissen vinden plaats ten opzichte van elkaar, er is geen vast standpunt zoals ik schreef in mijn blog over de Relativiteitstheorie van Albert Einstein. Het gaat om de relaties tussen de variabelen, de gebeurtenissen. Evolutie vindt niet plaats in de tijd. Dingen veranderen ten opzichte van elkaar.
Het advies luidt vaak, leef in het heden, vergeet het verleden en heb geen zorgen voor de dag van morgen. Alleen, er is eigenlijk geen heden. Het heden is een beleving van iets dat er niet is. Het universum waarin wij ons bevinden vindt zichzelf ieder moment opnieuw uit. Er is een nauwsluitende opeenvolging van universums met ieder hun eigen verleden en toekomst op de horizontale as van de grafiek en wij bevinden ons op de verticale as en ervaren het punt waarop we ons bevinden als zouden wij in de tijd zijn. Er is een oscillatie, een golfbeweging van plus naar min en weer terug van beneden naar boven en wij bevinden ons halverwege zo is de idee van weer anderen. Het punt is dat er geen vast tijd is of vast punt van waarneming en dat niks vast ligt.
Denk weer aan de film ‘Groundhog Day’ en de hoofdpersoon die iedere dag opnieuw beleeft als dezelfde dag tot hij het doorkrijgt en heel langzaam kleine aanpassingen aanbrengt in die dag om zijn leven leuker te maken. Misschien goed hier eens over na te denken voordat je weer eens gehaast door de stad fietst of over de snelweg scheurt omdat je geen tijd te verliezen hebt, omdat je te laat bent. Voor je het weet is je tijd op en heb je tijd verdaan met dingen die er niet toe doen.