Psychologie

De toekomst is te helder, hij is te intelligent, althans dat is wat Max denkt, slechts een aantal jaar oud. Het beangstigend hem anders te zijn en niet begrepen te worden. Hij mag dan wijs zijn voor zijn leeftijd, dat is wat de volwassenen zin zijn omgeving zeggen, maar hij begrijpt niet waarom hij niet is als de andere kinderen. In de kleuterklassen, Max moet er drie jaar doorbrengen, omdat hij drie weken “te laat” geboren is, staart Max vaak naar de naastgelegen lagere school. Daar wordt het anders, daar gaan ze hem begrijpen. Iets wat hij denkt op de lagere school over de middelbare school en op de middelbare school over de academie voor beeldende kunsten en weer later over de universiteit waar hij Engels wil gaan studeren.

Eigenlijk wil Max psychologie studeren, maar hij is niet goed in wiskunde en het lukt niet dat bij te spijkeren in zijn eentje. De avondschool is een lachertje en hij besluit een collegium doctum te doen. Leren op school is altijd een probleem geweest. Max snapt niks van de leerstof of het is totaal oninteressant in zijn ogen. Thuis is hij altijd bezig in zijn eentje op zijn kamer te vinden, iedere keer met nieuwe interesses. Zelden maakt hij iets af van hetgeen hij zich zo gepassioneerd op heeft gestort. Leeg lijkt zijn toekomst wanneer Max dertien jaar oud is en de verveling is duidelijk. Hij kiest er voor een middelmatige puber te worden en zich aan te passen aan de mores op school. Dat lijkt te lukken, voor enkele jaren.

De verveling stopt wanneer Max twintig is en het nachtleven van de grote stad induikt. Ook daar wordt hij niet begrepen, maar de toekomst is helder, te helder. De mensen in zijn omgeving vertrouwen het niet. En weer denkt Max: ”ik ben te intelligent, de toekomst is te beangstigend”. Eenzaam trekt hij zich weer terug op zijn kamer, dit keer voor goed. Hij leest en schrijft veel tijdens de nachtelijke uren, wanneer het stil is en de eenzaamheid minder groot lijkt omdat er niemand is. Hij gaat te snel, te ver en stort in. Heel veel jaren van hulp, die niet echt helpt, met kleine oplevingen en groter neervallen bepalen de tijd.

Zijn pantser is groot en zijn lichaam verzuurt. Max krijgt ziektes. Het lichte dooft en alles wordt zwaarder. De dood en het kwaad krijgen vaste voet en alles lijkt verloren. Hoe heeft het toch zover  kunnen komen? De banden met het leven zijn doorgesneden, de eenheid van geest en lichaam, van natuur en zijn is verbroken. Ziek zijn blijkt heel ongezond. Toch komt er een moment dat het licht wederkeert. Van die dag af zet hij zich ten volle in wat van zijn leven te maken, al begrijpen nog steeds zeer weinigen ook maar iets van hem. Het doet natuurlijk pijn, maar hij heeft een missie. Hij leeft zijn passies en probeert zijn eigen weg te gaan. En dat doet hij nog steeds en regelmatig is Max gelukkig.

Read more

Terwijl het buiten stormt en hard regent, probeer ik rust en balans te vinden om de spirituele weg van het midden te volgen. Bipolair, een linkerhelft in het autisme spectrum en een rechterhelft in het schizofrene spectrum van het brein zijn een bijwerking van creativiteit. Creativiteit van het scheppende, materieel en psychisch leidt tot spiritualiteit. Spiritualiteit is een van de voordelen van de REM staat.

De rechterhelft, de plaats van onder andere de fantasie en emoties, als onderdeel van de grote hersenen, onderdeel van de cerebrale cortex, wordt wanneer het goed gaat gecontroleerd door het rationele, logische denken en analyseren van de linkerhelft. Het corpus collosum – de bundel van zenuwen die de hersenhelften scheidt, ook wel de hersenbalk genaamd, fungeert als een brug of als een blokkade voor de verwerking van informatie. Het schijnt dat bij autisme, dat fysiek uitgedrukt niet slechts op een plek van de hersenen gesitueerd is, maar uit grotere netwerken over langere afstanden bestaat minder banen in deze hersenbalk zichtbaar zijn. Wat eerder een gevolg dan een oorzaak van autisme zou zijn. De idee bestaat dat mensen zonder hersenbalk zouden kunnen functioneren. De twee hersenhelften kunnen dan nog steeds communiceren met elkaar en de hersenen kunnen zich normaal ontwikkelen.

Het lijkt dat er geen excuus is dus om de mogelijkheid de midden weg te bewandelen op te zoeken wanneer je je daar al niet bevindt. Bipolair betekent in de praktijk zoveel als heen en weer te waaien tussen twee uitersten, het ene moment vrolijk, gedreven en optimistisch – wat kan leiden tot een manie – en het andere moment terneergeslagen, apathisch en pessimistisch – ook wel depressie genoemd. Met moment bedoel ik een periode in tijd dat relatief is. De gemoedstoestand waarin iemand zich bevind kan een uur duren, een dag of bijvoorbeeld maanden. Iemand kan dan steeds in dezelfde gemoedstoestand blijven hangen. Een middenweg is hoe dan ook ver te zoeken.

Ook hier kan meditatie, yoga en Mindfulness helpen, naast medicatie die er natuurlijk ook is. Creatieve mensen hebben een grotere kans bipolair te worden dan minder creatieve medemensen. Creativiteit op haar beurt is weer een voorwaarde voor spiritualiteit, voor spiritueel gedrag. Spiritualiteit is bijna altijd een strijd tussen het lichte en het duistere, van twee kanten, een keuze moeten maken voor extremen lijkt het. Maar wat wanneer je de keuze niet maakt en beide laat zijn? De middenweg, de weg van de TAO. De aldus ontstane gelijkmatigheid hoeft zeker niet saai te zijn, maar kan juist een verrijking zijn en mogelijkheden tot ontwikkeling bieden die je misschien nu niet voor mogelijk houdt.

Read more

Context is alles voor sommigen. Maar wat wanneer je context ongevoelig bent of lijkt te zijn?

Hij hult zich in stilzwijgen, geen reactie, helemaal niets en hij maakt niet eens oogcontact. “Wat ben je stil, waar denk je aan? Heb ik iets verkeerds gezegd? Hij zit maar achter zijn computer, hele dagen kan hij met iets bezig zijn, onafgebroken, gefocust, maar mij ziet hij niet staan.” Komt er wel iets binnen?

Context ongevoelig, uiterlijk emotioneel en empathisch blind, maar van binnen gebeurt er van alles. “Tommy can you hear? Tommy can you see me? Tommy can you feel me?” – de rockopera Tommy laat het mooi zien. Waar hoort hij thuis, waar past hij bij?

De huizenhoge golven van gevoel van binnen, de woede, de angst, maar ook de liefde. Explosies. Prikkels, prikkels, prikkels, wat zijn het er veel! Dit is niet te doen! Was hij maar niet zo eerlijk. Eerlijk, zeg maar gerust onbehouwen, onbeschoft en ongevoelig is hij.

Sociaal onhandig is hij, nooit weet hij wat te zeggen, of hoe contact te maken en een hekel aan prietpraat heeft hij. Dingen heel letterlijk nemen, metaforen hebben geen betekenis. Veranderingen zijn uit den boze, alles heeft zijn plek, zijn tijd en zijn ritme. Houdt alles onder controle, zijn omgeving weet er alles van, met zijn geordendheid valt niet te spotten. Control freak. Maar wel heel trouw. Eén op één contact gaat het nog wel, maar met meerdere vrienden erbij is het aan het gesprek deelnemen nauwelijks te doen. Hij valt stil.

Het oog voor details is jaloers makend of toch niet? Waar is het grote plaatje? Waar is het overzicht? Waarom duurt het zo lang voor het kwartje valt?

Hij weet nog precies waar, wanneer hij welke langspeler gekocht heeft en vaak ook wat hij er voor betaalde. Muziek is een wereld apart. Een wereld waar hij tot leven komt.

Buiten de kaders kunnen denken, goed in herkennen van patronen en regelmatige structuren en een perfectionist, nauwkeurig ook. Uren kan hij ergens aan werken tot het goed genoeg is. Of …  is het wel goed genoeg?

Veel vraagtekens. Komt je dat bekend voor? Ken je zo iemand? Laat hem of haar in zijn waarde, zoek er niet teveel achter, hou het rustig. Blijf een beetje voorspelbaar als het kan en verander niet teveel, in ieder geval niet te snel. “See me, feel me, touch me”. Ben jij zo iemand? Probeer er over te praten met iemand die je vertrouwt.

Read more

De mens, zoogdieren in het algemeen, hebben de mogelijkheid tot contextueel denken ontwikkeld door bewustzijn, om te voorkomen dat teveel energie verloren gaat met het najagen van onhaalbare neigingen. Deze energiebesparing is nodig omdat ons warmbloedig lichaam veel energie nodig heeft om op een temperatuur van ongeveer 36,8 graden te blijven. Wanneer de mens of het dier bij ieder voorval zijn neiging tot reageren met een actie zou volgen zou hij gauw uitgeput zijn qua energie. Dat dit niet zomaar een mechanische reactie, maar een leerproces is bewijst o.a. het experiment met de hond van Pavlov, die door conditionering wist dat er eten komt wanneer de bel klinkt. Zo kan het gebeuren dat dieren niet zomaar handelen maar wachten tot de kust veilig is, bijvoorbeeld bij het oversteken van een drukke weg.

Uit experimenten blijkt dat de geschiedenis van ervaringen wordt opgeslagen en dat daarvan geleerd kan worden. Er is een systeem ontstaan dat de stroom van onbewuste indrukken afzet tegen gelijke opgeslagen ervaringen en deze peilt. Dit gebeurt in de hersen in de Anterieure Cingulate Gyrus, een witte ceintuur om de hersenbalk in het Limbisch systeem van de hersenen. Dit laatste wordt ook wel het zoogdierenbrein genoemd. Het zoekt uit of een prikkel bewust moet worden, waarna meestal een handeling volgt, die energie kost. Wist je trouwens dat het menselijk brein tot 20% van de dagelijkse energie-inname verbruikt?

De mens of het dier, kan, wanneer de informatie in een context is geplaatst, zelf beslissen of het het nodig vindt energie in een actie te stoppen. Maar wat gebeurt er met als emotie aangevoerde prikkel tot handelen wanneer er geen gevolg aan wordt gegeven? Wordt dat in ergens in het brein opgeslagen? Om te voorkomen dat er een enorm vat aan conflicterende impulsen ontstaat in het brein is er de REM slaap. Tijdens het dromen in de slaap worden onderdrukte impulsen uitgeleefd op een veilige manier doordat de spieren van het lichaam die de beweging uitvoeren ontspannen worden en niet kunnen reageren op de prikkels.

Het hele proces is vergelijkbaar met parallel processing van computers, die natuurlijk een afspiegeling zijn van wat er in de natuur al was, zoals veel uitvindingen. Hoe meer informatie gelijktijdig kan worden verwerkt, hoe groter het brein, wat de theorie dat grote breinen intelligenter zijn kan verklaren. Hoe meer plek om de informatie te gelijker tijd te verwerken hoe meer mogelijkheid dit af te zetten tegen de ervaringsgeschiedenis binnen een bepaalde context. Het lijkt erop dat mensen binnen het autisme spectrum dit in meer of mindere mate minder goed kunnen. Ik schijn zelf mij ergens in het autisme spectrum te bevinden en heb moeite aan te komen, sterker nog ik val heel makkelijk af. Blijkbaar verdoe ik teveel energie met het najagen van bijzaken.

Read more

Vandaag weer eens geprobeerd iets te regelen via een website op internet. Verkeerde wachtwoord, nieuw wachtwoord aangevraagd en ingevoerd. Helaas moet ik nogmaals een wachtwoord aanvragen om mij onverklaarbare redenen en daarna wordt mijn account geblokkeerd, omdat er teveel niet valide inlogpogingen zijn geweest. Een paar dagen ervoor heb ik al geprobeerd mijn vraag via de telefoon opgelost te krijgen, waarbij na twintig minuten in de wacht zitten, of eerder geïrriteerd rondlopen, tot  twee keer toe de verbinding verbroken werd.

Wat verlang ik op zulke momenten terug naar een leven in de Gouden Era, een in mijn ogen Tolkien-achtige wereld, waar ik in mijn nakie door de bossen kan rennen, terwijl de zon altijd schijnt en het leven mijn toelacht. In een pure pre-maatschappij-achtige oerstaat waarbij ik diep contact ervaar met de natuur: de bomen en planten, de dieren op de grond en in de lucht. Een animistische paradijselijke toestand waarin alles goed en weldadig is en ik niets nodig heb, behalve heerlijk helder sprankelend onbedorven bronwater en onbespoten bessen en ander fruit om van te leven.

Geen zorgen over geld, niet dat ik die nu heb, maar het hele leven lijkt er in deze era toch om te draaien, geen ziektes, geen problemen van medische of psychische aard, geen bezit, geen macht anders dan magische of mystieke. Regelmatig betrap ik mijzelf erop dat ik de wereld en de maatschappij vanuit dit vergezicht de maat neem en dan helemaal klaar ben met het huidige leven in onze westerse maatschappij. Maar ja wat kan ik doen? Ik ben niet zo’n idealist die zich terugtrekt op een afgelegen boerderij aan de rand van Nederland en zijn eigen groente gaat verbouwen. Hoewel ik een heilig respect heb voor de mens die dat wel doet.

Eigenlijk bevind ik mijzelf in een alles of niets situatie. Zwelgend in materialisme met mijn geluidsinstallatie en platenverzameling en mijn fotocamera’s proberen iets van genot te vinden in deze aardse wereld of een totale vlucht in een betere hogere metafysische wereld waar ik geen toegang tot heb. Ik denk dan dat ik misschien wel direct gereïncarneerd ben vanuit mijn eerste jagers-verzamelaarsleven, naar ongeveer halverwege eeuw waarin ik geboren ben dit keer. De overstap is te groot. Er zit niets anders op dan te wachten tot ik dood ga en misschien kan reïncarneren via de schoot van een vrouw die zo’n 14.000 jaar geleden leeft.

Read more

Verbeelding is het begin van schepping. De toegang tot imaginatie, en als gevolg daarvan universeel rationeel denken is tot ons gekomen door REM.

40.000 jaar gelden gebeurde er iets wonderlijks, dat de ontwikkeling mens, Homo sapiens,  totaal veranderd heeft. Mensen konden, ineens zo lijkt het, de REM – Rapid Eye Movement – staat ervaren terwijl ze wakker waren. Zoals je uit je dromen weet produceert REM slaap een zeer krachtige simulatie van een realiteit ervaring. Een droom kan zeer overtuigend zijn. Er is meermalen gezegd dat het leven een toneel is en zo is het ook met onze belevingen in ons brein. Je zou het brein als je eigen theater kunnen beschouwen. De plek waar het allemaal gebeurt.

Het op deze manier ontstane dagdromen 40.000 jaar geleden heeft ertoe geleid dat we kunnen nadenken over wat we ervaren, zien of ons voorstellen. Plotseling kan de mens nadenken en van gedachte wisselen over zaken als verleden, heden en toekomst. Homo sapiens kan plannen maken en de wereld veroveren door samen te werken, afspraken te maken en deze te verwezenlijken via taal, dat niet langer slechts gebruikt wordt voor het waarschuwen voor gevaar. Abstract denken wordt mogelijk en over alles kan van idee gewisseld worden. Een van de dingen die men ontdekt is dat er over de doden gesproken kan worden. Dit op zijn beurt leidt tot de vraag der vragen: wat is de zin van het leven? En is er leven na de dood?

Een andere nieuwe mogelijkheid is de ontdekking van kunst, filosofie en muziek als dragers en verbeeldingen van ervaringen. Helaas is ook de mogelijkheid tot tobben zo ontstaan, wat uiteindelijk tot psychische klachten kan leiden, waarbij het ingebeelde als realiteit wordt ervaren, zoals in een slechte droom. Gelukkig hebben we een linker hersenhelft, die er, kort door de bocht, voor zorgt dat wat de rechter hersenhelft zich voorstelt in de gaten wordt gehouden, als het goed is. Ideeën kunnen zo geanalyseerd, begrepen en in een breder (toekomstig) perspectief geplaatst worden.

De mogelijkheden lijken vooralsnog onbeperkt. Creatief zijn en scheppend bezig zijn zijn geboren.

Read more