Gisteren heb ik het over de lelie gehad en dat deze onder andere een symbool van maagdelijkheid en zuiverheid is, bijvoorbeeld als een symbool van de maagd Maria. Vandaag ga ik verder met zo’n veel vereerde vrouw, de Romeinse Godin Venus, aan wie ikzelf eergisteren de fotocollage Venus van de lage landen gewijd heb. Venus, een godin wier verering begint als beschermvrouwe tegen de zonde.

Op 1 april wordt, in het jaar 293 voor Christus de Veneralia gevierd. Het is het Oud-Romeinse festival van Venus Verticordia, de godin van de liefde en schoonheid (vgl de Griekse Godin Aphrodite wier cultus later begon in 217 voor Christus). De aanbidding van de godin Fortuna Virilis is ook onderdeel van dit festival. Het standbeeld van Venus in de oudste Venustempel ooit gebouwd in Latium, midden Italië, met als hoofdstad Rome, wordt gewassen en met bloemen getooid. Het wassen is een oud gebruik van reiniging van zonden. Wie wil er niet van Venus afstammen? In ieder geval de Romeinse keizers Julius Ceaesar en Augustus wilde dit wel en lieten hun geslacht teruggaan tot Aeneas, de zoon Venus, volgens de aloude mythen. Ook Julius Caesar wijdde een tempel aan Venus (de Verwekster)

Om even terug te aan naar de Heilige Maagd Maria, in de derde eeuw ziet de Venus Caelestis, de hemelse Venus, het licht. Zij is de beschermheilige van de stad Rome met de grootste tempel gewijd aan Venus. Het schijnt dat de openlijke of genoteerde verering van Venus door gaat tot in ieder geval het begin van de vierde eeuw. In die tijd verordineert de keizer Constantijn de Grote dat het Christelijk geloof dé religie van het Romeinse rijk wordt en stelt een paleis ter beschikking aan de pausen die er tot het jaar 1508 in wonen. De zondag als rustdag wordt door hem ingesteld in het jaar 321. De zondag als dag van de zon wordt dan al als een rustdag door het volk gezien in het religieuze leven van die tijd.

Het is niet te doen alle kunstwerken ooit opgedragen aan de Godin van de liefde hier te noemen, het zijn er ontelbare. Het bekendst is waarschijnlijk de Venus van Milo of Aphrodite van Melos eigenlijk, een Grieks marmeren beeldhouwwerk van rond 130 voor Christus dat in onze tijd vooral bekend is vanwege het ontbreken van beide armen. Het wordt in het jaar 1820 door een boer in een weiland op het eiland Milo in de Egeïsche Zee (Grieks: Melo) gevonden. Een andere kunstuiting die alom bekend mag worden beschouwd is de Geboorte van Venus dat in 1485 geschilderd is door Botticelli. Weer later, in 1968 , bedacht de Spaanse kunstenaar Salvador Dali de Venus met laden, geïnspireerd door de “Traumdeutung’ van Sigmund Freud. Dali verbeeldt hier de geheime laden van het onbewuste die op onverwachte momenten kunnen worden geopend. Een paar jaar eerder, in 1965 wordt het nummer “Venus in furs” (Venus in bont ) van de hand van Lou Reed opgevoerd tijdens het debuutoptreden van de Amerikaanse band The Velvet Underground. Het is geïnspireerd op de gelijknamige novelle van Leopold von Sacher-Masoch, die schreef over seksuele onderwerping en naar wie de term masochisme is vernoemd. Uiteindelijk hebben we ons met mijn blog over Venus aan een tegenovergestelde symboliek onderworpen zo lijkt het.

De verlossing die plaats vindt als gevolg van het schrijven. De vervreemding van de omgeving in het nu, het losraken van de omgeving, van de mensen om je heen door de fysieke inspanning van schrijven, het bewegen van de pen met de hand over het papier of het typen op een toetsenbord die de schrijver wegrukken uit het door de omgeving ervaren nu, ook wel concentratie of focus genoemd. Het onderdompelen in het nu van de fantasie van de schrijver zelf en de verlossing als proces van catharsis door het schrijven van de inhoud. De introversie, het naar binnen gekeerd zijn, de concentratie op het eigene dat totdat het op papier of op het beeldscherm staat is ook in zekere mate onbekend aan de schrijver zelf totdat het er staat.

Het idee van de dichter dat deze een boodschapper is tussen de wereld der Goden en de wereld der mensen hier op aarde, die verwoordt wat er in beide werelden plaatsvindt, een intermediair, is een klassiek gegeven uit de literatuur door de eeuwen heen. Het proces zelf noemt men wel inspiratie. Ook kan de schrijver beïnvloed worden, als het ware gewekt worden tot het creëren van iets nieuws door wat een andere schrijver, componist, beeldend kunstenaar en/of fotograaf gecreëerd heeft, dat is dan ook inspiratie.

Wanneer de tekst of het gedicht dan af is, of direct na het proces van het schrijven van de eerste opzet heeft er een bevrijding plaatsgevonden, een verlossing zo je wilt. Deze kan op zijn beurt weer door de lezer ervaren worden, zijnde de catharsis, een oud Grieks woord voor de beleving die moest worden opgeroepen door het drama of blijspel dat wordt opgevoerd voor een publiek ten behoeve van dat zelfde publiek in het oude Griekenland en een geschreven verslag was van de fantasie, de kennis en de belevingswereld van de toneelschrijver, dramaturg.

Het reizen ook wel rijzen van de ziel naar de hoogten van de geest vanuit de diepten van het lichaam of het onbewuste naar de vervolmaking in een andere wereld, een andere, nieuwe beleving met het doel te inspireren tot bijvoorbeeld zelfkennis. De vervoering die door de neerschreven of ingetypte schoonheid en/of wijsheid ontstaat geeft op haar beurt weer de aanzet tot een volgende reis. Het lijkt een beetje op reïncarnatie eigenlijk. De ziel, de beleving van het schone of de queeste op zoek naar de waarheid wordt beloont met als gevolg een verder willen ervaren of zoeken.

Na afloop van de opgetekende inspiratie komt de schrijver weer terug in zijn omgeving en is weer aanwezig en herkenbaar voor de mensen daarin. De verlossing is meestal niet iets heel groots, behalve misschien bij een werk als De Goddelijke Komedie van Dante Alighieri, waarbij ik mij dat zou kunnen voorstellen en waar ik mij de afgelopen weken opnieuw doorheen werk. Ik bedoel dit niet  denigrerend. Het is een prachtig werk, vol schoonheid en vakmanschap dat ook nog eens spannend is, zeker de eerste keer dat ik het las, maar het is zo omvangrijk dat het als een verre reis te ervaren is. Het schrijven van deze blogs leidt ook steevast tot kleine (deel)verlossingen bij mijzelf. Of dit ook zo werkt voor de lezers van mijn blogs weet ik niet omdat ik daar tot op heden geen reacties over heb ontvangen via het formulier onder de door mij geschreven blogs of via het contactformulier op de contactpagina. Voel je vrij dat te doen, je reactie wordt niet automatisch geplaatst.

Dacht ik voorheen bij het woord halleluja toch vooral aan een kerkdienst of God, sinds oudejaarsdag denk ik nu toch vooral aan Leonard Cohen. Die middag heb ik de film Halleluja gezien in die prachtige bioscoop aan het IJ in Amsterdam, Eye. Wat een geweldige film.

De eerste keer dat ik het nummer van de hand van Leonard Cohen hoor is in de uitvoering van John Cale, mijns inziens tot op heden de beste cover. In de film is te zien en te horen dat er heel veel covers van Halleluja zijn gezongen, waarvan die van John Cale, Jeff Buckley en Rufus Wainwright wel de bekendste mogen worden genoemd. De laatste zong in 2016 dit lied met een koor van 1500 zangers.

Er zijn twee versies van Halleluja door Leonard Cohen, de eerste, waar hij zeven jaar aan gewerkt heeft en waarvan iemand in de film, die Leonard Cohen langdurig geïnterviewd heeft, schat dat er 150 coupletten van zijn, en een latere live versie die een stuk ondeugender is. De eerste versie van Cohens lied gaat over zijn liefde tot God, de tweede versie gaat over zijn liefde voor een vrouw. De eerste versie staat genoteerd in ongeveer een tiental schriften, die bewaard zijn gebleven. Leonard Cohen staat er om bekend dat hij lang aan de teksten die hij als gave binnenkrijgt werkt, ze polijst als het ware. Er is een grappige anekdote, ook in de film te zien, dat hij en Bob Dylan en elkaar ontmoeten en uitwisselen hoe lang ze over een nummer doen. Leonard Cohen doet gemiddeld een jaar, Bob Dylan vijf minuten over een lied.

In de film wordt Leonard Cohen uitgebreid geïnterviewd door verschillende mensen en komen er verschillende vrienden, vriendinnen en musici, producers en een platenbaas aan het woord. De toeschouwer krijgt zo een mooi beeld, van vooral Leonard Cohens muzikale leven en een klein kijkje in zijn privé leven. Het levert mooie levensinzichten op zoals de zoektocht naar het licht, de waarheid of God die plotseling ophield omdat die oploste in het niets en eindigde en als afgesloten wordt ervaren. Ook merkt iemand op, naar aanleiding van de vele vragen die Leonard Cohen krijgt over de betekenis van zijn songs, dat het eigenlijk een belediging van de artiest is om naar de betekenis van zijn werk te vragen. Het werk spreekt voor zich.

Een aanrader vind ik deze film, die net draait in de bioscoop hier in Nederland, voor iedereen die interesse heeft in muziek én spirituele zaken. Laat ik dat anders formuleren: “There is a crack (…) that’s where the light gets in”.